Czy geodeta będzie pełnoprawnym uczestnikiem procesu inwestycyjno-budowlanego?

Data publikacji: 09.10.2013

W dniach 12-14.09.2013 r. w Centralnym Ośrodku Sportu – Ośrodku Przygotowań Olimpijskich w Wałczu – Bukowinie spotkali się przedstawiciele szeroko pojętego środowiska budowlanego: naukowcy, architekci, inżynierowie oraz specjaliści z zakresu nadzoru budowlanego na XI Konferencji Naukowej.

Konferencja ta połączona z po raz XV Warsztatami Nadzoru Inwestycyjnego skupiła przedstawicieli kadry Powiatowych Inspektorów Nadzoru Budowlanego z Polski oraz środowisk budowlanych z województw: lubuskiego, wielkopolskiego i zachodniopomorskiego, którzy debatowali nad aktualnymi problemami tej sfery działalności, a także życia wielu z nas. Program Konferencji obejmował m.in. zmiany prawa budowlanego oraz zagadnienia rewitalizacji obszarów zurbanizowanych.

Od 2010 r. wałeckie spotkania uwzględniają również tematykę Europejskich Dni Dziedzictwa, które w swoich założeniach odwołują się do procesu kształtowania się tożsamości narodowej oraz istotnej wartości, jaką jest państwowość.

Stanisław Cegielski, Prezes Stowarzyszenia Geodetów Polskich oraz Oddział Wielkopolski SGP w Poznaniu otrzymali zaproszenie od współorganizatora Konferencji i Warsztatów tj. CUTOB PZITB Poznań z prośbą o przedstawienie problemów naszego środowiska pod hasłem „Prawo geodezyjne w procesie inwestycyjnym”.

W pierwszym dniu w ramach Warsztatów obrady prowadzono w trzech sesjach, pracując pod hasłem „Prawo budowlane, co dalej?”. Mgr Krzysztof Antczak, Dyrektor Departamentu Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa MTBiGM, pełniący również funkcję Sekretarza Komisji Kodyfikacyjnej Kodeksu Urbanistyczno-Budowlanego przedstawił projekt zmian Prawa Budowlanego. Projekt ten, którego podstawowym celem jest uproszczenie i skrócenie procesu budowlanego, wprowadza tylko niewielkie zmiany o charakterze formalno-prawnym. Zniesiony będzie wymóg uzyskiwania pozwoleń na budowę dla części domów jednorodzinnych. Zawiadomienie o zakończeniu budowy, dla większej ilości budynków, zastąpi obecnie wydawane pozwolenia na użytkowanie. Uproszczone będą formalności dotyczące projektu budowlanego i postępowania w zakresie prowadzenia robót budowlanych. Uregulowane zostaną sprawy udziału właścicieli nieruchomości sąsiedzkich jako stron w postępowaniu administracyjnym. Przewiduje się opracowanie projektu zmian w terminie do dnia 20 września 2013 r.

Natomiast kompleksowe ujęcie procesów urbanistyczno-budowlanych, w tym również geodezyjnych, znajdzie się w Kodeksie Urbanistyczno-Budowlanym. Nad opracowaniem tez i preambuły pracuje Komisja Kodyfikacyjna powołana Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 10 lipca 2012 opracowała tezy i preambułę do tego Kodeksu.

Zagadnienia w Kodeksie będą omawiane w 14 działach tematycznych.

W działach I i II scharakteryzowano sprawy formalno organizacyjne. Proponuje się przekazanie formalności budowlanych, w tym pozwolenia na budowę, gminom. Naturalnie propozycja ta wywołuje protesty powiatów.

Pojawia się również obowiązek dbałości o wartości wysoko cenione, określone w odpowiednich przepisach.

Działy III i IV dotyczą założeń do krajowego i lokalnych systemów planowania przestrzennego. Przewidują one wyznaczanie obszarów rozwoju zabudowy z uwzględnieniem analizy potrzeb w tym zakresie, uwzględnieniem prognozy demograficznej, a w planach zagospodarowania tych obszarów – możliwości realizacji ich ustaleń. Opracowane będą standardy urbanistyczne oraz procedury uchwalania, zaskarżania planów i ich zmiany.

W dziale V omawia się przygotowanie terenów i zasady inwestowania na obszarach, gdzie nie obowiązuje mpzp. Wyznaczane będą obszary rozwoju zabudowy do realizacji inwestycji. W tym dziale ważna jest umowa infrastrukturalna z gminą wiążąca się z dofinansowaniem tych inwestycji. Przewiduje się również wyłączenie z ustawy o gospodarce nieruchomościami wysokość zagadnień scaleń i podziałów nieruchomości i przeniesienie tych spraw do Kodeksu. Opłaty adiacenckie pobierane będą przez 3 lata, przy czym w kolejnych latach zmniejsza się ich wysokość. Obowiązywać będzie instytucja przyrzeczenia inwestycyjnego.

Dział VI dotyczy spraw postępowań w procesach budowlanych, tj. zgody budowlane, pozwolenia na budowę, warunki projektowania, budowy i użytkowania obiektów budowlanych wraz z urządzeniami towarzyszącymi.

Dział VII omawia inwestycje celu publicznego, w tym ustalania lokalizacji inwestycji ponadlokalnych. Wydawane będą decyzje zintegrowane oraz uregulowane zagadnienia wywłaszczeń, służebności, korytarzy przesyłowych dla infrastruktury itd.

Dział VIII ustala szczegółowe zasady inwestowania na terenach zdegradowanych.

Dział IX opisuje współdziałanie inwestorów z partnerami sfery publicznej w procesach inwestycyjno-budowlanych.

Dział X charakteryzuje utrzymanie obiektów budowlanych.

Dział XI ustala skutki prawne nielegalnych działań inwestycyjnych.

Dział XII przewiduje się utworzenie centralnego rejestru urbanistyczno-budowlanego dla każdej działki ewidencyjnej.

Dodatkowo zasygnalizowano, że toczy się proces deregulacyjny, dotyczący uprawnień budowlanych. Stwierdzono, że nie będzie likwidacji Izby Zawodowej Inżynierów Budownictwa, natomiast przewiduje się likwidację Izby Urbanistów.

Następnie mgr inż. Jerzy Stroński, Prezes WOIIB przedstawił stanowisko Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa w sprawie zawodu regulowanego inżyniera i technika budowlanego. W imieniu przeszło 100 tys. członków zrzeszonych w Izbie wyraża się ostry i stanowczy protest środowiska przeciwko deregulacji zawodu, zaniżaniu jego poziomu, skracaniu praktyk, obniżaniu wymagań kwalifikacyjnych i jakościowych, niedocenianiu odpowiedzialności zawodowej i roli etyki zawodowej. Stanowisko to popierają wszystkie izby regionalne w kraju, w tym również obradujące w Wałczu: Wielkopolska, Zachodniopomorska i Lubuska.

W sesji poświęconej zagadnieniom naszej branży wygłoszono trzy referaty.

Mgr inż. Waldemar Sztukiewicz w swoim wystąpieniu scharakteryzował, w oparciu o obowiązujące aktualnie przepisy prawne, prace geodezyjne oraz wymagania dotyczące dokumentacji geodezyjnej, rozpoczynając od etapu projektowania poprzez etapy budowy i eksploatacji, a kończąc na etapie rozbiórki obiektu budowlanego lub inwestycji.

Zagadnienia te omówione zostały w oparciu o przepisy dwóch ustaw Prawa budowlanego i Prawa geodezyjnego i kartograficznego oraz przepisów wykonawczych wydanych w oparciu o te przepisy. Aby projektant mógł wywiązać się z określonych wymagań projektowych, powinien zapewnić sobie opracowanie i dostarczenie specjalistycznego opracowania kartograficznego odpowiedniej treści i skali. Powinien też współpracować z geodetą w zakresie sprecyzowania potrzeb niezbędnych do prawidłowego opracowania projektu inwestycji. Takie opracowanie określane jest jako „Mapa do celów projektowych”. Niezbędne też jest właściwe zaprojektowanie zasięgu obszarowego tej mapy oraz określenie jej aktualności.

Warto zwrócić uwagę na prace geodezyjne wykonywane w fazie przygotowawczej do rozpoczęcia budowy, związane z realizacją zagospodarowania placu budowy i zabezpieczenia punktów osnowy geodezyjnej.

Przed rozpoczęciem budowy należy zaprojektować i zrealizować w terenie osnowę realizacyjną oraz dokonać geodezyjnego opracowania projektu budowy lub inwestycji. Przy wytyczaniu obiektów ważna jest umiejętność niezależnego skontrolowania wytyczania odpowiednich elementów budowy. Ważna jest też aktywna współpraca z projektantem i kierownikiem budowy w celu wyjaśniania błędów lub nieścisłości, jakie mogą wystąpić w projekcie.

Zgodnie z Kodeksem Cywilnym nie wszystkim uczestnikom procesu budowlanego przysługuje ochrona w postaci gwarancji zapłaty za roboty budowlane. Z takiego prawa mogą korzystać wyłącznie wykonawcy i podwykonawcy robót budowlanych. O udzielenie gwarancji za wykonane prace na placu budowy nie mogą występować geodeci, architekci, urbaniści. Kodeks cywilny nie przyznaje im takich uprawnień.

Po zakończeniu robót budowlanych geodeta wykonuje prace inwentaryzacyjne związane z zapewnieniem aktualności map i dokumentów geodezyjnych.

Stanisław Cegielski Prezes Stowarzyszenia Geodetów Polskich omówił czynności geodezyjne niezbędne dla nowych inwestycji. Do tych czynności zaliczył wykonywanie:

1) map do celów planistycznych,

2) map do celów projektowych z NMT,

3) dokumentacji geodezyjno-prawnej do celów własnościowych,

4) geodezyjnych opracowań projektów budowlanych,

5) tyczenia poszczególnych obiektów,

6) obsługi geodezyjnej w czasie budowy,

7) geodezyjnych inwentaryzacji powykonawczych,

8) badania wielkości odkształceń i przemieszczeń w czasie i po wybudowaniu /badania okresowe/,

9) nadzór geodezyjny nad realizacją poszczególnych inwestycji.

Zaznaczył, że każda z wymienionych wyżej czynności jest zlecana w drodze przetargu z uwzględnieniem kryterium najniższej ceny różnym firmom. Powoduje to, że nie ma jednej profesjonalnej firmy odpowiadającej za całość prac geodezyjnych na placu budowy, co wywołuje określone negatywne skutki.

Podkreślił, że w Prawie budowlanym w art.17 nie wymieniono geodety jako uczestnika procesu budowlanego, a tylko art. 43 mówi o pracach geodezyjnych oraz nawiązujące do tego artykułu rozporządzenie wykonawcze.

Ocenił skuteczność funkcjonowania obecnych regulacji prawnych i podkreślił, że brak zapisu geodety jako uczestnika procesu budowlanego rodzi poważne skutki dla poprawności realizacji inwestycji.

Zdaniem Prezesa Cegielskiego rozporządzenie wykonawcze do art.43, opracowane w 1995 r. jest przepisem przestarzałym i zawiera wiele zapisów mających niewiele wspólnego z ładem, porządkiem i aktualną rzeczywistością geodezyjną. Rozporządzenie nie omawia czynności geodezyjnych wymienionych wyżej w punktach: 1, 3, 4, 8 i 9.

Następnie Prezes przedstawił propozycje do nowych regulacji:

Wpisanie geodety w art. 17 jako uczestnika procesu budowlanego.
Uproszczenie i przyspieszenie procesów przygotowawczych inwestycji oraz procesów budowlanych.
Pilne zmodernizowanie rejestrów publicznych EGiB i GESUT, aby zapewnić szybką realizację inwestycji.
Ustalenie rodzajów, treści i formy dokumentów geodezyjnych dla każdego etapu procesu inwestycyjnego i budowlanego.
Zapisanie w opracowywanym Kodeksie Urbanistyczno-Budowlanym obowiązkowych trzech etapów obsługi geodezyjnej: przed rozpoczęciem inwestycji, w trakcie budowy oraz po zakończeniu inwestycji.
Ustalenie zasady, że do procesów inwestycyjnych i prac budowlanych mogą być wykorzystywane wyłącznie aktualne dane geodezyjne.
Ustalenie zasady, że każda nieruchomość, na której będzie realizowana inwestycja, musi mieć wcześniej ustalone granice stanu prawnego. W tym celu należy uprościć procedury rozgraniczania nieruchomości, a postępowania w zakresie podziałów oraz scaleń i podziałów przenieść do ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, a nie jak przewiduje się do Kodeksu Urbanistyczno-Budowlanego.
Określenie ustawowych zapisów dotyczących monitorowania określonych obiektów budowlanych oraz zasad przekazywania wyników oraz informacji o zagrożeniach.

Ponadto Pan Prezes poinformował uczestników konferencji i warsztatów, że lipcu 2012 r. SGP przekazało swoje propozycje Panu min. Żbikowi z MTBiGM i Grupie B-8 skupiającej Izby i Stowarzyszenia związane z budownictwem. SGP jest członkiem tej Grupy. Natomiast w lutym br. na spotkaniu Komisji Kodyfikacyjnej sprawy w szerszym zakresie były prezentowane przez przedstawicieli Stowarzyszenia Geodetów Polskich, Polską Geodezję Komercyjną i Geodezyjną Izbę Gospodarczą.

Dodatkowo, jako Prezes SGP uczestniczący w ustaleniach związanych z deregulacją zawodu geodety podzielił się doświadczeniami z postępowań w tym zakresie.

Wybrane zagadnienia dotyczące przepisów prawnych w procesach inwestycyjnych omówił dr hab. inż. Ireneusz Wyczałek, pracownik Wydziału Budownictwa i Inżynierii Środowiska Politechniki Poznańskiej.

Szczegółowo omówił formalno-prawne aspekty prowadzenia prac geodezyjnych na budowie na bazie omawianych ustaw.

Równie wnikliwie przedstawił problemy związane ze sporządzaniem map do celów projektowych w oparciu o mapę zasadniczą w wersjach analogowej i cyfrowej oraz w przypadku braku tej mapy. Szczególnie ważny jest fakt w świetle aktualnie wprowadzanych zmian w przepisach, w oparciu, o które mapa zasadnicza jest wyłącznie prezentacją danych gromadzonych w odpowiednich bazach EGiB, GESUT i innych prowadzonych w Ośrodkach Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej. Oprócz danych obligatoryjnych gromadzonych w bazach i aktualizowanych w ramach robót geodezyjnych mapę do celów projektowych należy uzupełnić dodatkowymi pomierzonymi elementami treści niezbędnymi do prawidłowego opracowania projektu. Dodatkowa treść tej mapy to treść fakultatywna, o którą uzupełnia się mapę zgodnie z celem jej sporządzenia i w uzgodnieniu z projektantem.

Zagadnienia te wymagają również doprecyzowania przepisów w tym zakresie, gdyż w każdym PODGiK postępowanie może być prowadzone niejednolicie.

Kolejne zagadnienie wymagające od geodetów wysokich kwalifikacji i doświadczenia to badanie wielkości osiadań i przemieszczeń budynków i budowli w czasie lub po zakończeniu budowy.

Prace te wykonywane są coraz nowocześniejszym i precyzyjniejszym sprzętem i nowymi technologiami. W tym zakresie postępowanie powinno być uregulowane odpowiednimi, zmodyfikowanymi przepisami. Problemem też staje się fakt stosowania przy tych pracach innych niegeodezyjnych urządzeń np. libel elektronicznych, pochyłomierzy i innych sensorów oraz powiązania ich zapisów z obserwacjami geodezyjnymi. Ostatnio coraz popularniejsze stają się metody pomiarów przestrzennych za pomocą skanerów laserowych. Swoją coraz mocniejszą pozycję zyskują też systemy prowadzenia ciągłego monitoringu zmian zachodzących w środowisku, w tym – w środowisku budowlanym.

Kolejnym zagadnieniem wymagającym zastanowienia się jest problem kształcenia studentów budownictwa w zakresie geodezji. Co i w jakim zakresie treści powinien umieć z geodezji i kartografii absolwent studiów budowlanych wobec ciągle zmniejszanej ilości godzin wykładowych i ćwiczeń praktycznych?

Po prezentacjach odbyła się ożywiona dyskusja, która zakończyła się stwierdzeniem, że konieczne są wspólne spotkania geodetów i budowlańców w celu wyjaśniania problemów i wątpliwości przy realizacji inwestycji.

W warsztatach uczestniczył również mgr Paweł Ziemski Zastępca Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego. Udzielał on odpowiedzi na pytania zgłoszone przez uczestników Warsztatów. Pytania dotyczyły m.in. określania granic lasu, linii zabudowy w miejscowym prawie, konsekwencji wyciąganych w stosunku do winnych uszkodzenia lub zniszczenia punktów osnowy geodezyjnej.

Podsumowując obrady podkreślił on, że wiele proponowanych zmian i nowelizacji przepisów jest konsekwencją wymiany doświadczeń i dyskusji na Warsztatach i Konferencjach w Wałczu.

Warto zaznaczyć, że w Warsztatach uczestniczyli również kol. Edmund Plichta, Geodeta Powiatowy z Piły, kol. Aleksander Strzelecki, członek Zarządu Oddziału Wielkopolskiego SGP z Wągrowca oraz kol. Roman Wisła, prezes Koła SGP w Pile – Lubaszu.

Jako geodeci otrzymaliśmy propozycję kontynuowania współpracy i zaproszenie do udziału w kolejnych spotkaniach.

Opracowanie:

Stanisław Cegielski

Waldemar Sztukiewicz

Ireneusz Wyczałek